หน้ากากไม่จำเป็นจริงหรือ?! ป้องกันได้แค่ไหน..

ขอแชร์ในมุมที่ทำงานด้าน Biosafety มา 6 ปีเต็มๆ และเป็นผู้ฝึกอบรม PPE การใช้หน้ากากให้กับบุคลากรทั่วไทยมาหลายครั้ง กับสถานะการณ์ covid19 ที่กำลังสับสน ณ ขณะนี้

1. กับคำถามที่ว่า คนสุขภาพดีไม่ต้องใส่หน้ากากใช่ไหม

ตอบว่า ไม่ใช่! โดยเฉพาะ เมื่อคุณทราบว่ามีความเสี่ยงคุณต้องใส่ เช่น จะไปตลาด จะไปห้างคนเยอะ ต้องใส่!!!!

2. จากข้อ 1 ถ้าต้องใส่ ใส่หน้ากากชนิดใดดี

ตอบว่า ชนิดผ้าที่มีความละเอียดและความถี่ของเนื้อผ้าหนาๆก็กัน covid19 ได้ เพราะ covid19 จะมาจากการไอจามที่มีน้ำคัดหลั่งในรูปละอองฝอยของน้ำมูก น้ำลาย เสมหะ ขนาดใหญ่เกินกว่า 5 ไมครอน ซึ่งจะใช้เวลาตกลงพื้น 15 นาที. มีระยะหวังผล 2 เมตร ผ้ากันละอองน้ำลายแบบนี้ได้(Direct contact) แล้วแบบ N95 จำเป็นไหมในการกัน covid19 ตอบว่าไม่จำเป็นเพราะเป็น spec ที่ดีเกินไป เหมาะกับบุคคากรทางการแพทย์บางกลุ่มทีสัมผัสกับคนป่วยสงสัยหรือเป็นcovid 19 โดยตรง

3. แล้วทำไมจึงมีคนบอกว่า คนปกติ ถ้าใส่หน้ากากจะติดเชื้อง่ายขึ้นกว่าเดิมที่ไม่ใส่จริงไหม

ตอบว่า จริงก็ได้ ไม่จริงก็ได้ ขึ้นกับว่า คุณรู้ความเสี่ยงที่มีหรือไม่ และจัดการความเสี่ยงได้ไหม เช่น จะไปตลาดคนเยอะ ถ้าไม่ใส่แล้วดันมีคนไอใกล้ๆตัว มีโอกาสเสี่ยงติดเชื้อแน่นอน ถ้าใส่หน้ากากจะป้องกันการติดเชื้อจากการโดนไอใส่ระยะเผาขนได้. เอาหละ…..รอดจากการได้รับเชื้อจากการไอในระยะเผาขนในตลาดเพราะมีหน้ากากช่วยไว้แล้วใช่ไหม. แปลว่า เชื้อโรคติดอยู่บนหน้ากากแล้วนะตอนนี้. ทีนี้เดินๆไป เอามือไปจับขยับหน้ากาก. เชื้อโรคก็มาติดที่มือแล้วนะ. ต่อไปถอดหน้ากาก ไม่ล้างมือ เอามือจับปาก จับจมูก คือจบ! แม้ว่าจะรอดมาจากที่ตลาดเพราะมีหน้ากาก สุดท้ายก็มาติดเชื้อจากมือที่ไปจับหน้ากากตัวเองแล้วไม่ล้างมือนั่นเอง (indirect contact)

4) จากข้อ 3 ให้ทำไง. สิ่งที่ต้องทำจริงๆคือ ห้ามจับหน้ากากขณะใส่เด็ดขาด ห้ามเอามือสัมผัสหน้าโดยไม่ล้างมือก่อนเด็ดขาด. ส่วนหน้ากาก ใช้แล้วทิ้งทันที ตรงนี้ไงที่หน้ากากอนามัยจึงออกแบบมาให้ใช้ครั้งเดียวแล้วทิ้ง. เช่น สมมุติว่าเดินออกจากห้างหรือตลาดจะมาที่รถ ก็ทิ้งหน้ากากก่อนที่จะขึ้นรถ ทิ้งก่อนที่จะเข้าบ้าน และการถอด ก็ต้องถอดโดยมืออย่าไปจับตรงหน้ากาก และอย่าให้หน้ากากโดนหน้าขณะถอด ถอดแล้วล้างมือด้วย alcohol หรือ alcohlo gel ที่มีความเข้มข้นโดยปริมาตร ไม่น้อยกว่า 70% โดยปริมาตร (WHO แนะนำว่า60-80%Alcoholได้ผลดี) ก่อนขึ้นรถหรือก่อนเข้าบ้าน ส่วนหน้ากากก็ควรทิ้งในถังขยะที่แยกพร้อมนำไปทำลายให้ถูกวิธีด้วย ด้วยความยุ่งยากเช่นนี้. สำหรับคนที่ไม่เป็น โดยเฉพาะถ้าถอดไม่เป็น การใส่ ก็เหมือนไม่ได้ใส่นั่นเอง

5) จากข้อ 4 ถ้าใช้เป็นแล้ว จะเห็นว่าหน้ากากชนิดผ้าก็ใช้ได้และประหยัดกว่า นั่นคือ ถอดนำไปซักให้สะอาดแล้วนำมาใช้ใหม่ได้. การทำความสะอาด ก็แข่ dettol 5% ทิ้งไว้ 5 นาทีแล้วซักให้สะอาด ผึ่งให้แห้งสนิท นำมาใช้ใหม่ได้

6) เพิ่มเติมว่า หน้ากากผ้า กันละอองน้ำลายจำนวนน้อยได้เท่านั้น(มองไม่เห็นเป็นหยดๆหรือคราบน้ำลายชัดเจนซึ่งอาจซึมผ่านเนื้อผ้าได้ต้องรับถอดทำความสะอาด) ถ้าน้ำลายน้ำมูกกระเซ็นมาเป็นสายน้ำเหมือนเล่นสงกรานต์ ก็ไม่รอด เพราะน้ำจะซึมผ่านได้ หน้ากากอนามัยที่เคลือบสารกันซึมจึงดีกว่า. แต่ในชีวิตจริงคนทั่วไปที่ไม่ใช่แพทย์หรือพยาบาลคงไม่มีโอกา
สที่จะได้สัมผัสกับน้ำคัดหลั่งในปริมาณมากขนาดนั้น
📢ปล.ใครเริ่มเขียนไว้ไม่ทราบแต่ดีมากและผมในฐานะแพทย์อาชีวอนามัย สอน อาชีวแพทย์& เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยวิชาชีพจึงของเสริมรายละเอียดให้อีกเล็กน้อย ในภาวะที่ขาดแคลนหน้ากากอนามัยซึ่งควรเก็บไว้ใช้กับบุคคลกรด้านการแพทย์ในแนวหน้าหรือกรณีคนป่วยทางเดินหายใจใช้ครับ…หมอต้นเจ้าเก่า